ዲያቆን ሊሆን የሚገባው ማነው? መጽሐፍ ቅዱስ ስለ ዲያቆናት ተግባር ምን ይላል?
ሁለቱ የመጽሐፍ ቅዱስ ቢሮዎች (አገልግሎቶች)፦ ሽማግሌዎችና ዲያቆናት
የዲያቆናት የአገልግሎት ቢሮን ከሽማግሌዎች የአገልግሎት ቢሮ ጋር ማነጻጸር ከላይ ላነሣናቸው ጥያቄዎች መልስ ለመስጠት ይረዳናል። የአማኞች ጉባኤ ዋና መንፈሳዊ መሪዎች በአዲስ ኪዳን የበላይ ተመልካቾች ወይም መጋቢዎች ተብለው የሚጠሩት ሽማግሌዎች ናቸው። ሽማግሌዎች ቃሉን ያስተምራሉ ወይም ይሰብካሉ ደግሞም በእጃቸው ያሉትን ነፍሳት ይጠብቃሉ (ኤፌሶን 4፥11፤ 1 ጢሞቴዎስ 3፥2፤ 5፥17፤ ቲቶ 1፥9፤ ዕብራውያን 13፥17)። ዲያቆናትም እንዲሁ በአጥቢያ ቤተ ክርስቲያን ሕይወትና ጤና ላይ ወሳኝ ሚና አላቸው፤ ነገር ግን ሚናቸው ከሽማግሌዎች የተለየ ነው። የዲያቆናት መጽሐፍ ቅዱሳዊ ተግባር ሽማግሌዎች በቀዳሚ ጥሪያቸው ላይ እንዲያተኩሩ የቤተ ክርስቲያንን አካላዊ እና የሎጅስቲክስ ፍላጎት ማሟላት ነው።
ይህ ልዩነት በሐዋርያት ሥራ 6፥1-6 ባለው አብነት ላይ የተመሠረተ ነው። ሐዋርያት፣ “ለጸሎትና ቃሉን ለማገልገል” የተሰጡ ነበሩ (ቁ. 4)። ይህ ተቀዳሚ ጥሪያቸው ስለነበር ሐዋርያት በሥራቸው እንዲተጉ ለማድረግ ሰባት ሰዎች ይበልጥ ተግባራዊ የሆኑ ጉዳዮችን እንዲሠሩ ተመርጠዋል።
ይህ የሥራ ክፍፍል በሽማግሌና በዲያቆን ቢሮ መካከል ከምናየው ጋር ተመሳሳይ ነው። ልክ እንደ ሐዋርያት፣ የሽማግሌዎች ዋና ተግባር የእግዚአብሔርን ቃል መስበክ ነው። እንደ ሰባቱ ሁሉ ዲያቆናትም ጉባኤው በሚያስፈልገው በማንኛውም አቅጣጫ ያገለግላሉ።
የዲያቆናት መመዘኛዎች
የዲያቆናት መመዘኛዎችን የሚጠቅስ ብቸኛው ክፍል 1ኛ ጢሞቴዎስ 3፥8-13 ነው። በዚህ ምንባብ ውስጥ ጳውሎስ ለዲያቆናት የሚያስፈልጉ ዋና መስፈርቶችን ቢሰጥም፣ እያንዳንዱን ዝርዝር ግን አላስቀመጠም።
በ1ኛ ጢሞቴዎስ 3 ውስጥ የዲያቆናት እና የሽማግሌ ወይም የበላይ ተመልካቾች መመዘኛዎች ተመሳሳይነት በጣም አስደናቂ ነው። እንደ ሽማግሌዎች ሁሉ፣ ዲያቆን የማይሰክር (ቁ 3)፣ ገንዘብንም የማይወድ (ቁ 3)፣ የማይነቀፍ(ቁ 2፣ ቲቶ 1፥6)፣ የአንዲት ሚስት ባል(ቁ 3)፣ ልጆቹን ታዛዥና አክባሪ አድርጎ በማሳደግ የገዛ ቤተሰቡን በአግባቡ የሚያስተዳድር(ቁ 4-5) ሊሆን ይገባል። በተጨማሪም የመመዘኛዎቹ ትኩረት በአገልግሎቱ ላይ የሚሰማራው ሰዉ ሥነ ምግባር ነው። ዲያቆን በሳል እና ያለነቀፋ መሆን አለበት። በሽማግሌ እና በዲያቆን መካከል ያለው ዋና ልዩነት የስጦታና የጥሪ ልዩነት እንጂ የባሕርይ አይደለም።
ጳውሎስ ዘጠኝ የዲያቆናት መመዘኛዎችን በ1ኛ ጢሞቴዎስ 3፥8-12 ገልጿል።
1. የተከበሩ (ቁ. 8)፦ ይህ ቃል በተለምዶ የሚያመለክተው የተከበረ፣ ከፍ ያለ ቦታ የሚሰጠው ወይም ክብር የተገባውን ነው። “በሥርዐት የሚኖር” ከሚለው የሽማግሌዎች መመዘኛ ጋር በቅርበት ይዛመዳል (1ኛ ጢሞቴዎስ 3፥2)።
2. ቃላቸውን የማይለዋውጡ (ቁ. 8)፦ ሁለት ምላስ ያላቸው ፣ ለተወሰኑ ሰዎች አንድ ነገር ሲናገሩ በኋላ ግን ለሌሎች ሰዎች የተለየ ነገር ይናገራሉ፤ ወይም ደግሞ አንድ ነገር ይናገሩ እንጂ ትርጉሙ ሌላ ነው። እንደነዚህ ያሉት ሁለት ገጽታ ያላቸው እና ቅንነት የጎደላቸው ናቸው። ቃላቶቻቸው ሊታመኑ አይችሉም፤ ስለዚህም ተዓማኒነት ይጎድላቸዋል።
3. የማይሰክር (ቁ. 8)፦ አንድ ሰው የመጠጥ ሱሰኛ ከሆነ ከዲቁና አገልግሎት ኀላፊነቱ ይነሣል። እንዲህ ዐይነቱ ሰው ራስን መግዛት ይጎድለዋል፤ ሥነ ሥርዐትም የለውም።
4. ገንዘብን የማይወድ (ቁ. 8)፦ ሰው ገንዘብን የሚወድ ከሆነ ዲያቆን ለመሆን ብቁ አይሆንም፤ ምክንያቱም ዲያቆናት ብዙ ጊዜ የቤተ ክርስቲያን የገንዘብ ጉዳዮችን ስለሚይዙ ነው።
5. የእምነትንም ጥልቅ ምስጢር በንጹሕ ኅሊና መጠበቅ (ቁ. 9)፦ ዲያቆን “የእምነትንም ጥልቅ ምስጢር በንጹሕ ኅሊና መጠበቅ” እንዳለበት ጳውሎስ አመልክቷል። “የእምነት ጥልቅ ምሥጢር” የሚለው ሐረግ፣ ጳውሎስ ወንጌልን ለመግለፅ የተጠቀመበት አንዱ መንገድ ነው (1ኛ ጢሞቴዎስ 3፥16)። ስለዚህ ይህ አባባል የሚያመለክተው ዲያቆናት ሳይናወጡ እውነተኛውን ወንጌል አጥብቀው እንዲይዙ ነው። ሆኖም ይህ መመዘኛ የአንድ ሰው እምነት ላይ ብቻ ያተኮረ አይደለም፣ እምነት “በንጹሕ ኅሊና” መጠበቅ እንዳለበት የሚያሳስብም እንጂ። ስለዚህም የዲያቆን ባሕርይ ከእምነቱ ጋር የሚስማማ መሆን አለበት።
6. ነቀፋ የሌለበት (ቁ. 10)፦ ጳውሎስ ዲያቆናት “አስቀድመው ይፈተኑ፤ ከዚያም፣ አንዳች ነቀፋ ካልተገኘባቸው በዲቁና ያገልግሉ” በማለት ጽፏል (ቁ. 10)። “ነቀፋ የሌለበት” የአንድን ሰው ሁለገብ ባሕርይ የሚያመለክት አጠቃላይ ቃል ነው። ምንም እንኳ ጳውሎስ ምን ዐይነት ፈተና መካሄድ እንዳለበት ባይገልጽም ቢያንስ የእጩው የግል ታሪክ፣ በሰዎች ዘንድ ያለው ተቀባይነት እና የነገረ መለኮት አቋሙ መፈተሽ አለበት። ከዚህም በላይ ማኅበረ ምዕመኑ የዲያቆንን ምግባራዊ፣ መንፈሳዊ እና የአስተምህሮ ብስለት መፈተሽ ብቻ ሳይሆን፣ ሰውየው በቤተ ክርስቲያን የነበረውን የአገልግሎት ታሪክ ማጤን ይኖርበታል።
7. እግዚአብሔርን የምትፈራ ሚስት (ሴቶችም የተከበሩ) (ቁ. 11)፦ ቁጥር 11 የሚያመለክተው የዲያቆን ሚስትን ወይም ሴት ዲያቆንን ስለ መሆኑ አከራካሪ ነው። ለዚህ ውይይት ስንል ጥቅሱ የሚናገረው ስለ ዲያቆን ሚስት መመዘኛ ነው ብለን እንወስዳለን። ጳውሎስ እንደተናገረው የዲያቆናት ሚስቶች፣ “ሐሜተኞች ያልሆኑ ነገር ግን ልከኞችና በነገር ሁሉ የታመኑ” (ቁ. 11) ሊሆኑ ይገባል። ሚስትም ልክ እንደ ባሏ የተከበረች መሆን አለባት። በሁለተኛ ደረጃ እርሷ ስም አጥፊ ወይም ሐሜተኛ መሆን የለባትም። የዲያቆን ሚስትም እንደ ባሏ ሁሉ ጨዋ ወይም ልከኛ ልትሆን ይገባል። ይህ ማለት ጥሩ ውሳኔ መወሰን የምትችል እና እንዲህ ያለውን ትክክለኛ ውሳኔ ሊያደናቅፉ በሚችሉ ነገሮች የማትሳተፍ መሆን አለባት። በመጨረሻም “በነገር ሁሉ” የታመነች መሆን አለባት (1ኛ ጢሞቴዎስ 5፥10) ። ይህ መስፈርት ሽማግሌዎች “ነቀፋ የሌለበት” እንዲሆኑ ከሚያዝዘው መመዘኛ ጋር (1ኛ ጢሞቴዎስ 3፥2፤ ቲቶ 1፥6) እና ዲያቆናት “ነውር የሌላቸው” (አንዳች ነቀፋ ካልተገኘባቸው) እንዲሆኑ (1ኛ ጢሞቴዎስ 3፥10) ከሚያዘው አጠቃላይ መስፈርት ጋር ተመሳሳይ ነው።
8. የአንዲት ሚስት ባል (ቁ. 12)፦ የዚህ አስቸጋሪ ሐረግ የተሻለ ትርጉም ባል ለሚስቱ ያለውን ታማኝነት እንደሚያመለክት መረዳት ነው። ባል “የአንዲት ሴት ወንድ” ሊሆን ይገባዋል። ይህም ማለት በሕይወቱ ውስጥ በስሜትም ሆነ በአካል ከእርሱ ጋር ትስስር ያላት ሌላ ሴት መኖር የለባትም።
9. ልጆቻቸውንና ቤተ ሰቦቻቸውን በአግባቡ የሚያስተዳድሩ (ቁ. 12)፦ ዲያቆን የሚስቱ እና የልጆቹ መንፈሳዊ መሪ መሆን አለበት።
የሞራል መመዘኛ ለሽማግሌዎች ተዘርዝሮ ግን ለዲያቆናት ባይዘረዘር፣ ራሱ መመዘኛው ለዲያቆናትም ይሠራል። ለዲያቆናት የተዘረዘሩት መመዘኛዎችም እንደዚያው ለሽማግሌዎች ያገለግላሉ። ለምሳሌ፦ ዲያቆን ቃሉን መለዋወጥ የለበትም (ቁ. 8)። ጳውሎስ ስለ ሽማግሌዎች ይህን በግልጽ አልተናገረም፤ ነገር ግን ሽማግሌዎችንም እንደሚመለከት ምንም ጥርጥር የለውም፤ ምክንያቱም ጳውሎስ ሽማግሌ “ነቀፋ የሌለበት” መሆን አለበት ብሎ ስለተናገረ ይህን መስፈርትም ያካትታል።
ይህም ሆኖ በመሥፈርቶቹ መካከል ያለዉን ልዩነት በአትኩሮት ልንከታተል ይገባል። ምክንያቱም አገልግሎቱን ለመከወን የሚስማማውን ልዩ ባሕርይ እና ኀላፊነት ለመወጣት ብቁነቱን ወይም ጳውሎስ በጻፈበት ቦታ በኤፌሶን ላይ ያለውን ችግር የሚጠቁም ነው። የዲያቆንን ኀላፊነቶች ከማንሣታችን በፊት ይህ የበለጠ ግልጽ መሆን አለበት።
የዲያቆን ኀላፊነቶች
በአሁኗ ቤተ ክርስቲያን የሽማግሌዎች አገልግሎት ብዙ ጊዜ ችላ ይባላል። የዲያቆን ቢሮ ደግሞ በተሳሳተ መንገድ ሰዎች ይረዱታል። በአዲስ ኪዳን መሠረት የዲያቆኑ ተግባር በዋናነት አገልጋይ መሆን ነው። ሽማግሌዎች በእግዚአብሔር ቃል እና በጸሎት ላይ እንዲያተኩሩና የቤተ ክርስቲያን የሎጂስቲክስና የቁሳቁስ ፍላጎትን እንዲያሟሉ ዲያቆናት ያስፈልጋሉ።
አዲስ ኪዳን ስለ ዲያቆናት ሚና ብዙ መረጃ አይሰጥም። በ1ኛ ጢሞቴዎስ 3፥8-12 የተሰጡት መስፈርቶች የሚያተኩሩት በዲያቆኑ ባሕርይ እና በቤተሰብ ሕይወት ላይ ነው። ነገር ግን የዲያቆናት መሥፈርቶች ከሽማግሌዎች ጋር ሲነጻጸሩ ስለሚሠሩት ተግባር አንዳንድ ፍንጮች ይሰጡናል። ምንም እንኳን ብዙዎቹ መመዘኛዎች አንድ ዐይነት ወይም በጣም ተመሳሳይ ቢሆኑም፣ አንዳንድ ጉልህ ልዩነቶች ግን አሉ።
በሽማግሌዎች እና በዲያቆናት መካከል በጣም የሚታወቀው ልዩነት ምናልባት ዲያቆናት “ማስተማር መቻል” የማይጠበቅባቸው መሆናቸው ነው (1ኛ ጢሞቴዎስ 3፥2)። ዲያቆናት በንጹሕ ኅሊና ሃይማኖትን እንዲጠብቁ ተጠርተዋል፤ ነገር ግን እምነትን እንዲያስተምሩ አልተጠሩም (1ኛ ጢሞቴዎስ 3፥9)። ይህ የሚያሳየው ዲያቆናት በቤተ ክርስቲያን ውስጥ ይፋዊ የማስተማር ሥራ እንደሌላቸው ነው።
እንደ ሽማግሌዎች ሁሉ ዲያቆናትም ቤታቸውን እና ልጆቻቸውን በሚገባ ማስተዳደር አለባቸው (1ኛ ጢሞቴዎስ 3፥4፣ 12)። ነገር ግን ጳውሎስ ስለ ዲያቆናት ሲጠቅስ፣ ቤትን ማስተዳደር የእግዚአብሔርን ቤተ ክርስቲያን ከመንከባከብ ጋር የሚያነጻጽርበትን ክፍል ትቶታል (1ኛ ጢሞቴዎስ 3፥5)። ክፍሉን የመተው ምክንያት ምናልባት ዲያቆናት በቤተ ክርስቲያን ውስጥ የመግዛት ወይም የመሪነት ቦታ ስላልተሰጣቸው እና ይህ ተግባር የሽማግሌዎች ብቻ ስለሆነ ነው።
ጳውሎስ አንድ ሰው የዲቁና አገልግሎት ከመያዙ በፊት መፈተን እንዳለበት ቢገልጽም (1ኛ ጢሞቴዎስ 3፥10) አዲስ ክርስቲያን ያልሆነ የሚለውን መስፈርት ግን አላካተተም። ጳውሎስ አንድ ሽማግሌ በቅርቡ ወደ ክርስትና የመጣ ከሆነ “በትዕቢት ተነፍቶ” ዲያቢሎስ በወደቀበት ፍርድ ሊወድቅ እንደሚችል ተናግሯል (1ኛ ጢሞቴዎስ 3፥6)። ይህንን ልዩነት በተመለከተ ያለው አንድ አንድምታ የሽማግሌነት ቦታን የሚይዙ በቤተ ክርስቲያን ላይ መሪዎች ስለ ሆኑ ለትዕቢት የሚጋለጡ መሆናቸው ነው። በተቃራኒው ግን በአገልጋይነት ቦታ ያለው ዲያቆን በዚሁ ኀጢአት ውስጥ የመግባት ዕድሉ አናሳ ነው። በመጨረሻም “የበላይ ተመልካች” (ኤጲስቆጶስ) የሚለው የማዕረግ ስም (1ኛ ጢሞቴዎስ 3፥2) የጉባኤውን መንፈሳዊ ደኅንነት በተመለከተ አጠቃላይ ቁጥጥርን የሚያመለክት ሲሆን “ዲያቆን” የሚለው የማዕረግ ስም ግን አገልግሎት ተኮር የሆነ ኀላፊነት ያለውን ሰው ያመለክታል።
ከእነዚህ የመመዘኛ ልዩነቶች ከምናገኘው ሐሳብ በተጨማሪ መጽሐፍ ቅዱስ የዲያቆናትን ተግባር በግልጽ አይናገርም። ነገር ግን በሐዋርያት ሥራ 6 ላይ ከሐዋርያት እና ከሰባቱ ጋር ተያይዞ ከሰፈረው አብነት ላይ በመመሥረት፣ ዲያቆናትን ሽማግሌዎች ከእግዚአብሔር የተሰጣቸውን ቤተ ክርስቲያንን የመጠበቅና የማስተማር ጥሪ እንዲፈጽሙ ለማድረግ አስፈላጊውን ሁሉ የሚያደርጉ አገልጋዮች ናቸው ብሎ መረዳት የተሻለ ይሆናል። ሐዋርያት አስተዳደራዊ ኀላፊነቶችን ለሰባቱ እንደሰጡ ሁሉ፣ ሽማግሌዎችም ጥረታቸውን በሌላ ቦታ እንዲያተኩሩ አንዳንድ ኀላፊነቶችን ለዲያቆናት አሳልፈው መስጠት አለባቸው። በመሆኑም እያንዳንዱ አጥቢያ ቤተ ክርስቲያን የዲያቆናትን ተግባር ከፍላጎታቸው በመነሳት የመግለጽ ነፃነት አለው።
ዛሬ ዲያቆናት ምን ዐይነት ኀላፊነት ሊኖራቸው ይችላል? ቤተ ክርስቲያንን ከማስተማር እና ከእረኝነት ጋር ያልተገናኘ ማንኛውም ነገር ላይ ኀላፊነት ሊወስዱ ይችላሉ። እንደ እነዚህ ያሉ ተግባራት የሚከተሉትን ሊያካትቱ ይችላሉ፦
- መገልገያዎች፦ ዲያቆናት የቤተክርስቲያኑን ንብረት የማስተዳደር ኀላፊነት አለባቸው። ይህም የአምልኮ ቦታው ለአምልኮው መዘጋጀቱን ማረጋገጥ፣ ማፅዳትን ወይም የድምጽ መሳሪያዎችን ማስተካክልና ማዘጋጀትን ይጨምራል።
- በጎነት፦ በሐዋርያት ሥራ 6፥1-6 በየዕለቱ ለመበለቶች ከሚደረገው ስርጭት ጋር ተመሳሳይ በሆነ መልኩ ዲያቆናት ለችግረኞች የሚሆንን ገንዘብ ወይም ሌላ እርዳታ ማስተዳደር ላይ ሊሳተፉ ይችላሉ።
- ገንዘብ ነክ ጉዳዮች፦ ሽማግሌዎች የቤተ ክርስቲያኒቱን ገንዘብ ነክ ጉዳዮች በበላይነት ሊቆጣጠሩት ቢገባቸውም (የሐዋርያት ሥራ 11፥30) የዕለት ተዕለት ጉዳዮችን እንዲቆጣጠሩ ለዲያቆናት ቢተው ጥሩ ይሆናል። ይህም መባውን መሰብሰብ እና መቁጠርን፣ መዝገቦችን መያዝ እና የመሳሰሉትን ይጨምራል።
- አስተናጋጆች፦ ዲያቆናት ማስታወቂያዎችን የመናገር፣ የማኅበረ ምዕመን መቀመጫ፣ ወይም የኅብረት ክፍሎችን የማዘጋጀት ኀላፊነት አለባቸው።
- ሎጂስቲክስ፦ ሽማግሌዎች ቤተ ክርስቲያንን በማስተማርና በመጠበቅ ላይ እንዲያተኩሩ ዲያቆናት በተለያዩ መንገዶች ሊረዱ ይገባል።
ማጠቃለያ
መጽሐፍ ቅዱስ ሽማግሌዎችን የማስተማር እና ቤተ ክርስቲያንን የመምራት ኀላፊነትን ሲሰጣቸው የዲያቆናት ሚና የበለጠ አገልግሎትን ያማከለ ያደርገዋል። ይኸውም ዲያቆናት የቤተ ክርስቲያንን አካላዊ ወይም ጊዜያዊ ጉዳዮችን ማስተዳደር አለባቸው። ስለዚህም ዲያቆናት እነዚህን ጉዳዮች በማስተናገድ የጉባኤውን መንፈሳዊ ፍላጎቶች በመጠበቅ ላይ እንዲያተኩሩ ሽማግሌዎችን ነፃ ያደርጓቸዋል።
ነገር ግን ምንም እንኳን ዲያቆናት የጉባኤው መንፈሳዊ መሪዎች ባይሆኑም ባሕርያቸው እጅግ አስፈላጊ ነው። ለዚህም ነው ዲያቆናት በ1ኛ ጢሞቴዎስ 3 ላይ በተገለጸው መጽሐፍ ቅዱሳዊ መመዘኛዎች ላይ ተመርምረው መቅረብ ያለባቸው።
በቢንያም መርክል
